Adíos San Cristobal

Yazacak o kadar şey birikti ki nereden başlasam bilemiyorum. Bilemeye bilemeye de ara açıldıkça açıldı. Ama ucunu bir yerlerden bulup başlamam lazım. Takip edenler bilir 1 Nisan 2014 tarihinde elim bir kaza sonucu (ahaha hep biyle bi cümle kurasım vardı! elim de ne pis bi kelime) Ocosingo karayolunda daha Huixtan’a bile varamadan kolumu kırmış ve ambulansla San Cristobal de Las Casas şehrine geri dönmüştüm.

Nisan ve Mayıs ayını şu an kapalı olan El Hostalito isimli minik ama sevimli hostelde geçirdikten sonra 1 Haziran’da daha o zaman bilmediğim ama bir seneyi aşan bir süre evim, ikinci yuvam olan Posada del Abuelito’da gece resepsiyona bakmak üzere işe başladım. Kolumun askısı yeni açılmıştı ve sabahları şehir merkezine fizik tedaviye gidiyordum. (Ne o suratlar asıldı sanki? Yok bi şey. Nasıl yok var işte, söylesene! Çenen bi açıldı mı, kapanmıyor böyle uzun uzun hoff)

Posada del Abuelito; evim evim güzel evim. Minik bir hostel iken arka bahçeye bakan komşu parçayı da katarak büyüdü.

Bir seneyi biraz aşkın yaşadığım Tapachula Sokağı

Kısa süre beraber çalıştığım Fransız çift Alex ve Guillermo bebekleri Tiago’yu da alıp memleketlerine döndüler.

Guillermo ve Tiago

Veda partisinde hep beraber yemekler yapıp, şarkılar söyledik.Alex ve TiagoMüthiş bir ressam olan Violeta ile de ilk bu partide tanıştım. Sonradan kendisi hayatın bir armağanı olarak gördüğüm dostlar kervanına katıldı.Rodrigo ve Yleana posadanın sahipleri kaldığım süre boyunce hep destek oldular.

Ve tabiiki Simon ve Agata; posadanın yeni yöneticileri. Agustosta giderim, yok Eylüle kolum daha iyi olur, belki de Aralık derken upuzun bir süre beraber çalıştık. Hem maddi hem manevi destek oldular.

San Cristobal de Las Casas’ın en sevdiğim yanı sokakları, her yer yazılama ve graffiti ile doluydu. Magazin gibi kiloyla foto ekledim :)

Kolum için fizik tedaviydi egzersizdi derken, önce kurabiye pişirerek üç beş kuruş kazandım. Ayrılmadan önce Nisan ve Mayıs aylarında neredeyse iki günde bir muzlu kek yaptım. Posada’da kalanlar öyle sevdilerki bazen bana bile bir dilim kek kalmıyordu. Şiş aldım; atkı, boyunluk, tozluk örüp sattım. Makrame ipi aldım bileklikler yaptım ancak örgü ve makrame çok vakit alan işler, kek bile daha kolay para kazandırıyor. Bir de gümüş kaplama ve bakır teller aldım, yüzük, kolye vb yapımı daha kolay ve daha kısa sürede bitiyor. Bir ara tembellik etmezsem yaptığım mücevherlerin fotoğraflarını da siteye ekleyeceğim. Kimbilir belki satın alıp bütçeme yardım eden çıkar :)

Colibriler/arıkuşları yaşadığım posadanın bahçesinin vazgeçilmezleriydi.

Posada yıllar önceki haline dönerek büyüdü. Rodrigo henüz doğmamışken dedesi posadanın bir kısmını elden çıkarmış. 2013 Kasım gibi bu kısmı Rodrigo geri alıp, bir ayda elden geçirtti ve genişledik. Kocaman bir mutfağımız oldu. Esas mesleği marangozluk olan Simon mutfak tezgahı ve dolaplarını hazırladı. Komşu bina Casa Libertad’dan bize kaçamak gelen pek sevgili kedim Shanti <3 omuzumda gezen, colibri yakalayabilen, ipincecik kızım. Tabii gelmekle kalmadı, bir de üzerine hamile kaldı aşufte! Ayrılırken Shanti ve Trotsky’yi (dombili yavru dişiydi ama çenesindeki gri tüyler nedeniyle adı Trotsky kaldı) yapıştırdığım ilanlar üzerine gelen bir hanıma verdim. Umarım köşe başında taco olmamışlardır.

Nathalie ve Chris 8 yıldır yoldalar. Vosvos minibüsle başladıkları yolculuklarına uyduruk bisikletle devam etmişler. Artan tamir ve bir takım sıkıntılar sonucu bisikletleri satıp otostopla Alaska’ya kadar çıkmışlar. İkisi de mücevher yapıp satarak geçimlerini sağlıyor. Daha sonra biriktirdikleri parayla bu sefer daha dayanıklı bisiklet alıp Arjantin’e yola çıkmışlardı. Yolumuz San Cristobal’de kesişti.

Arun ise motorsikletiyle Alaska’da başladığı yolculuğunu Arjantin’de bitirdi bile Hep beraber harika yemekler pişirdik. Cristmas ve yeni yıl partileri verdik.Arada aile üyeleri katılınca genişledik. Simon’un annesi mutfak dolapları için perde dikerken, sağ olsun kenar dikişiydi, örgüydü bir sürü şeyde yardımcı oldu.

Pek sevgili çalışma arkadaşlarım ve dostlarım; Marco ve Nilly. Marco’nun sevgilisi Esterella ve Simon’un sevgilisi AgataDoğum günümde Meksika mutfağının incisi chile relleno pişiren Violeta ve Simon.Gecen sene yagmurlar Mayısta başlamış ve azalarak Aralığa kadar devam etmişti. Sabah güneşli diye çıkıp öğleden sonra yağmura sele yakalanmaktan bıkınca pazardan kendime bir çift lastik bot aldım. Halka açık La Paz meydanında bedava konser keyfi! Köpekler ve Aşıklar (Amores Perros) filminde de müzikleri olan grubu ve daha nicesini canlı dinledim.

Üç önemli olayı belgeleme şansım oldu. Ölüler Günü – Día de Muertos 2-3 Kasım tarihlerinde kutlanan bu önemli günün öncesi aileler aile mezarlığına gidip temizleyip taze çiçeklerle süslerler, daha sonra kimi yerde 2 Kasim kiminde de 3 Kasim’da yanlarına içki erzak ve daha fazla taze çiöekle gidip ölülerini anarlar.

Burasi El Romerillo, bir Tzotzil köyü olan San Juan Chamula’nın mezarığı. Aslında ne tam katolikler ne de tam paganlar her iki inanış birbirinin iöine geömiş durumda. Misal süslenen devasa haçların aslında klasik haç ile uzaktan yakından alakası yok. Maya inanışındaki kutsal ağacın ta kendisi.  Yirmi hacın her biri civar köyleri, kalan ikisi de ayı ve güneşi temsil ediyor. Mezarların üzerine örtülen tahtalar ise bu dünya ile öte dünyayı birbirinden ayıran kapı görevini görmekte. İşte Ölüler Gününde aileler kayıp yakınları ile iletişime geçmek için yanlarında erzakları mezarlıkları ziyaret edıyorlar ve o gün boyunca kapıların hepsi açık tutuluyor. Meksika’da her önemli olayda mutlaka kenara bi yere de panayır kuruluyor. Dönme dolap, atlı karınca ve bildiğin ucubeler sergilenmeye hala devam ediliyor.Çam yaprakları da bu dünya ile öte dünyayı ayıran bir perde, dolayısıyla her tür önemli günde kullanılıyor. Yeni açılan dükkanların zeminine de döküldüğünü gördüm, sanırım bereket getirmesi için de kullanılıyor.Ayrıca mezarın başındaki hacın renginden yatan hakkında fikir sahibi olabiliyoruz. Siyah haçlar yaşlılar için, koyu maviler orta yaşlılar, turkuaz çocuklar ve son olarak beyaz ise bebekler ve hamileler için kullanılıyor.

İkinci önemli olay ise bir çeşit hac, 12 Aralık’ta ne kadar inanan hacı varsa yollara düşüyor ve kah yalınayak yürüyerek, kah bisikletle, kah kamyonetle San Cristobal de las Casas’a akın ediyorlar. Şimdi aslında Meryem Ananın bir başka versiyonu olan Guadalupe Bakiresi tüm Meksika için çok kutsal, hemen hemen her kentte ismine adanmış bir kilisesi var. Merak edenler hikayesini linkten okuyuversin bi zahmet. Bildiğin punch ama tek farkı rom yerine pox kullanılıyor (chiapas bölgesindeki kaçak içki/moonshine)

Hacılara kahve bedava!

Ocak ayında da yakın bir mini kent olan Chiapa de Corzo’da ‘Fiesta Grande del Enero’ festivalini kaçırmadım. Zamanında Doña Maria isimli kadın doktorların çare bulamadığı felçli oğlunu sağlığına kavuşturacak bir tedavi arıyormuş. Kadına yerli bir büyücü doktora gitmesini önerirler. Büyücü doktor çocuğu inceledikten sonra küçük bir göl olan Chumjuya’da yıkanmasını önerir. Gölde yıkanan çocuk iyileşir. Bu arada çocuğu eğlendirmek maksatlı , ispanyol kılıklı dansçılara ‘para el chico”’ deniyor. Zamanla bu dansçıların ismi ‘parachicos’ olaraka kalıyor. Bir de kadın kılığına giren erkek dansçılar var; ‘las chuntas’ Doña Maria’nın hizmetçilerini temsil ediyorlar. hemen hepsinin ellerinde sepetler yol kenarında bekleşen kalabalığa konfeti, mezcal, pox, tekila, tatlı, ekmek artık kısmette/sepette ne varsa dağıtıyorlar.

Tamamen el yapımı olan masklar önceden sakallı bıyıklı ispanyolları resmederken zamanla İsa gibi evrimleşmiş. Şimdiki masklar pembe yanaklı, uzun kirpikli ve daha çocuksu. iki de kedi fotosu koyayım yazıyı tamamlayayım :) Böyle efenim kocaaa bir yılı San Cristobal’de yedim. Şubat ayında hazırım gidiyom ben dedim ama ne yazık ki kolum hazır değilmiş fazla uzaklaşamadan geri döndüm. Marco’da verdi gazı bırak eşyalarını sadece kamp malzemenle antreman yap deyince sadece arka iki çantayla yakıncacık diye Comitan’a gittim.

Teopisca’ya kadar kısa aralıklarla iniş ama uzun uzun tırmanış olan yol birden düzleşip, tatlı bi inişe geçiyor, kentin bitişinde bir Pemex benzin istasyonu bir de bu lokanta var sonrasında Amatenango de Valle’den yine uzuuun bir tırmanış. Dolayısıyla burası hem yeme içme hem de kamp alanım oldu. Oda kiralanan bir yer olmasına rağmen beni kışkışlamadılar bahçelerinde kamp attım.Iglesia del Señor del CalvarioIglesia de Santo Dominguez

Posada Las Flores – sadece kalmaya 90 peso maalesef mutfakları da yok. Tabii San Cristobal’de alışınca lükse böyle her şeye burun kıvırır olduk.

Hedefim cangılın içindeki Miramar Gölüne gitmek. Dolayısıyla yakındaki ufak kent olan Las Margaritas yolundan komikli yol tabelası. Yol daracık, araçlar ve kamyonlar vızır vızır, kente işte 3-5 km kala yol genişledi, bir de karşıma bisiklet tabelası çıktı. Sanki şöförlerin de çok umurundayız.Las Margaritas’ta bisikleti bırakacak yer bulamayınca mecbur bisikleti tavandaki bagaja bağlayıp, atladım San Quintin dolmuşuna neden dersen yolun yarısı asfalt değildi ben de işi şansa bırakmak istemedim. Şöför genç ile herkesi ineceği yere bıraktıktan sonra leşimizi atmak için iki nehrin kesiştiği noktaya geldik. Nehir banyosu :)

Mis gibin nehir banyosundan sonra sağa sola boşuna kamp için para verme arabada uyursun dedi. Sabah gün doğumunda San Quintin kasabası.San Quintin’i geçip Emiliano Zapata’nın ‘ejido’suna girdim. (meksika devriminde toprak tek bir kimse yerine bir sürü kimseye dağıtılmış ancak hemen hepsi ortak kullanım amaçlı kesinlikle bir kişiye ait değil – bizdeki köylerin kullandığı ortak alanlar gibi diyebilirim sanırım)

Burada göle giriş ücretini ödedim. Göl ve çevresinden sorumlu köylülerden biri de bana yola kadar eşlik etti. 6 km kah diz boyu çamurlu, kah rengarenk yılanlı, dev kzııl ağaçlı, arada ineklerin atların otladığı cangılın olabildiğince ehlileşmiş kısmında kendimi minicik bir böcek gibi hissederek yürüdüm. Ne bitmez 6 km imiş bu derken arkamdan bi ses duyup irkildim. bağrı açık, elde ‘machete’ (bildiğin pala) biri geliyor. Meğer o da göle gidiyormuş. Neyse beraber çat pat benim komik ispanyolcama katlanarak kah dinleyip kah bilgi vererek bana eşlik etti.

Chiapas Eyaletindeki en büyük ve en dokunulmamış göllerden biri – Miramar Gölü.

Ancak her ne kadar koruma altında da olsa Lacandon cangılı her geçen yıl küçülmekte :( Hava giderken çok güzeldi de dönerken fena bozdu. 6 kilometrelik yolu resmen koşa koşa bitirdik desem yalan değil. Cangılın içinde oraya buraya düşen yıldırımlardan resmen üç buçuk attık. Bu alanda yıldırımı çekecek paratoner namına hiç bir şey yok, yani düştü mü düşebilir kafana cızzz!

İkinci gezimi de Tonina Arkeolojik kalıntılarına yaptım. Gidiş, iki dev rampadan sonra paso iniş ama dönüş epey zorladı, 9 saat sırf rampa çıktığım bir yol oldu.

Burası Tzajala isimli minik köyde bulunan HA-OMEK-KA. Bir şeyler öğrenmek isteyen herkese kapıları açık. Permakültür, mücevher yapımı vs bir çok yararlı şeyi öğrenmek ve de doğayla içiçe yaşamak isteyenler için mükemmel bir yer. Maalesef ancak gidiş ve dönüş yolumda toplam 2 gece kamp atabildim. Ocosingo yolu sisler altında başladı sonra hava hafif açar gibi yaptı sonra yine bulutlar.

Tonina’da müze girişi Mimarların piramitleri yaparken kullandıkları pandüller

Tonina’da bir piramidin tepesindeydim. Omzum güçlenmiş, sinirlerim trafiğe alışmıştı. Yola çıkmaya hazırdım.

Döndükten sonra bir kez daha Comitan’a gittim. Bu sefer Chiflon Şelalerine uğrayarak ufak bir yuvarlak yapıp Amatenango de Valle’ye çıkıp San Cristobal’e geri döndüm.

Bunlar halk pazarında baharatçıda satılan çeşitli tozlar; ‘Erkeğime hükmederim’, ‘Seni çekerim, sen de gelirsin’ gibi çeşitli cazibe artırıcı, efendime söyleyeyim müşteri arttıran, okulda zihin açan, tanrının ışığını bulduran neye ihtiyacın varsa tozunu alıp bir bardak suda eritip içiyosunuz :)

Tenem Puente kalıntıları

Salak bir insan arıyorsanız buyrun ben varım! Kısa yol diye girdiğim yola bak ve halime acı, ya da acıma lan, yol bittiğinde isyanlardaydım.

Akşam kalabalağında yüzemedim her yerde şişe kıran piknikçiler vardı. Ama sabah saat 6:00 sanırım uzakta bir yılanla beraber yüzdüm başka da kimse yoktu gölde :) Koila gölü.

Bahçelerinde kamp için müsaade istediğim aile beni başka bir şehirde olan oğullarının odasında yatırdı.

Sözde ben erken kalkıyorumbüyük yalan saat 4:002te uyanıp mısır tanelerini öğüttüler sonra da mis gibi hamur yapıp tortilla açtılar ve tabii mutfaktaki odun ocağında kızartıp yanında kahve ve fasulye ile ikram ettiler.

Uninajap – doğal yer altı sularından oluşan havuzlar var hemen herkesin evinde bu da halka açık olanı sıcaklar için birebir.

Pedala kuvvet dümdüz iç bayıltan rayihasıyla şeker kamışı tarlalarından geçip Chiflon Şelalelerine geldim. Sanırım 5 tane irili ufaklı şelaleden oluşan girişi 30 peso kamplı kalması 20 peso olan harika bir tabiat parkı. Tek sorun Meksikalılar da Türkler gibi engelli rampasını nasıl yapacaklarını hiç bilemiyorlar inanılmaz açılarla rampa yapmışlar iki sağlam bacakla çıkmak bile zor.

 

San Cristobal’e döndüm dönmesine bu sefer de dişim şişmez mi! Ne yazıkki kanal tedavilerim iyi yapılmadığından dişlerim iltihaplandı. Bu sefer de diş hekimi arayarak geçti Mart ayı neyse bir üst bir de alt dişlere olmak üzere iki apisektomi ameliyatıyla ve yine cepten ödenen paracıklarla bi şekil sağlığıma kavuştum. Halimi duyan ve yardıma koşan herkese çok teşekkür ederim. Sayenizde macera devam edecek.

Bu gerzobaşkanın adı Atole. Shanti’nin ilk bebeği, parmak çocuk. Simon’un kedisi oldu. Posadanın da maskotu. Evet bu şapşalı ve daha yazamadığım binlerce anıyı arkamda bıraktım ve 25 Mayıs Pazar günü yola çıktım. Şu an Campeche’deyim ve hava nefes alınmayacak kadar sıcak.

Bileklerini kesmeyip buraya kadar okuyan, en azından fotoğraflara bakan herkese teşekkür ederim en kısa zamanda gazoz kapağından yapacağım madalyalarınızı adresınıze postalayacağım.

Bir de giderayak yarı Türk yarı İtalyan en az benim kadar çenebaz, tatlı mı tatlı bi dost buldum. Emel yolun da bahtın da açık olsun dostum :)